Zašto se svemir i sve što je u njemu, neprekidno kreće?
Od samog početka svemir i sve što se nalazi u njemu, ne miruje: Zemlja kruži oko Sunca, Sunce kruži oko galaksije, a čak su i galaksije stalno u pokretu. Ali zašto je sve u svemiru u pokretu?
Sve se svodi na način na koji su svemir i objekti u njemu nastali, kaže Edvard Gomez, astrofizičar i direktor obrazovanja u Las Cumbres opservatoriji. Naučnici veruju da je svemir započeo Velikim praskom, superbrzom ekspanzijom iz beskonačno guste tačke, što je na kraju dovelo do formiranja svega što danas vidimo.
“Od samog početka svemira, on se počeo širiti prema spolja, jer je sila Velikog praska prouzrokovala da se sve razdvoji,” kaže Gomez.
“To je, na neki način, otisak početka,” kaže Karol Kristijan, astrofizičar i naučni direktor projekta za teleskop Habl u Space Telescope Science Institutu u Baltimoru. “Početak je bio pokret, i tako je pokret ugrađen u svemir od samog početka.”
Jedan od razloga zašto je čitav svemir u pokretu je zbog toga što se svemir širi. Međutim, ta ekspanzija ima efekat samo u vrlo velikim razmerama. “To vidimo samo kod objekata koji su vrlo udaljeni, jer nije nužno da se ti objekti kreću kroz prostor,” kaže Gomez. “Već se prostor između objekata povećava.”
Svemir je kretanje, a kretanje je život
Na manjim razmerama, rotacija je pokret koji dominira objektima u svemiru. “Ovaj efekat rotacije je takođe endemski u svemiru,” kaže Kristijan. “Ne postoji ništa što se ne rotira.”
LiveScienceTo je zbog ugaonog momenta: kada se dva objekta u svemiru približe, njihova međusobna gravitacija ih privlači jedan ka drugom, a ako ne dođe do sudara ili udaljavanja, oni obično kruže jedan oko drugog. Ovaj fenomen utiče na sve, od najmanjih zrna minerala do najvećih galaksija.
“Sunčev sistem je napravljen kao što se pravi pizza … Kada bacate testo za italijansku pizzu, i dok ga vrtite, ono se rasteže u disk,” objašnjava Gomez. “I to je u suštini način na koji je naš Sunčev sistem napravljen: Ovaj efekat nazvan ugaoni moment, ta rotacija, razvlači stvari u disk.”
Zato planete u Sunčevom sistemu kruže oko Sunca: Sunčev sistem je započeo kao vrtložna masa gasa i prašine koja se na kraju skupila u zvezdu i planete. Tokom tog procesa, ugaoni moment je osigurao da nikada ne prestane da se vrti.
Međutim, efekat rotacije galaksije dešava se drugačije nego što biste očekivali samo na osnovu onoga što možemo da vidimo.
“Galaksija se okreće kao da je čvrsta, umesto da je sastavljena od pojedinačnih komponenti, zvezda,” kaže Gomez. “Trebalo bi da one zvezde koje su dalje od centra idu sporije od onih u centru. Ali zapravo, to nije ono što vidimo … i to je bio jedan od prvih pokazatelja da svemir sadrži nešto ludo što ne možemo da vidimo, a što sada zovemo tamna materija.”
Tamna materija ne reaguje sa svetlošću, pa je ne možemo videti teleskopima. Međutim, ona ima masu i deluje na druge objekte sa masom kroz gravitacione efekte. Tamna materija takođe ima ugaoni moment. To je još jedan razlog zašto je sve u svemiru u pokretu. Na kraju, pokret je osnovni sastojak u svemiru. “Pokazuje da je svemir živ, ne u smislu da je svestan, ali znate, stvari se dešavaju — hemijske reakcije, fizičke reakcije se dešavaju, a za to je potrebna energija,” kaže Gomez. “A najosnovniji oblik energije je pokret.”
Od samog početka svemir i sve što se nalazi u njemu, ne miruje: Zemlja kruži oko Sunca, Sunce kruži oko galaksije, a čak su i galaksije stalno u pokretu. Ali zašto je sve u svemiru…